Kính gửi: Hiệp hội gỗ và lâm sản Việt Nam

Chúng tôi là doanh nghiệp sản xuất và xuất khẩu gỗ dán sang Hoa Kỳ từ năm 2018. Những năm gần đây, xuất khẩu sang thị trường này gặp khó khăn do Chính phủ Hoa kỳ đã khởi xướng điều tra gỗ dán cứng. Chúng tôi đang xây dựng kế hoạch mở rộng thị trường xuất khẩu sang các quốc gia khác như châu Âu, Nhật Bản và Hàn Quốc. Tuy nhiên, các thị trường này yêu cầu các quy định chặt chẽ về truy xuất nguồn gốc gỗ. Chúng tôi đề nghị VIFOREST hướng dẫn cho DN phương pháp quản lý và truy xuất nguồn gốc lâm sản để giảm thiểu rủi ro gỗ bất hợp pháp và đáp ứng các yêu cầu của các thị trường này.

_______________________________________________________

Trả lời:

Hoa Kỳ, các quốc gia châu Âu (Đức, Pháp, Hà Lan, Italy,..), Nhật Bản, Hàn Quốc là các thị trường hàng đầu nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Việt Nam. Theo thời gian, các quốc gia này đã tăng cường các biện pháp nhằm quản lý chặt chẽ hơn nguồn gốc gỗ nhập khẩu.

• Năm 2010, Nghị viện và Hội đồng Liên minh Châu Âu đã thông qua Quy chế 995/2010 hay còn gọi là Quy chế gỗ châu Âu (EUTR) và quy chế này bắt đầu có hiệu lực từ ngày 3/3/2013. Đây là quy định cấm đưa gỗ và các sản phẩm gỗ có nguồn gốc bất hợp pháp vào thị trường Châu Âu và yêu cầu các nhà kinh doanh cung cấp gỗ và các sản phẩm gỗ lần đầu tiên vào thị trường Châu Âu phải thực hiện “trách nhiệm giải trình”. EUTR có giá trị pháp lý tại 27 nước thành viên.
• Ngày 20/5/2017, Luật gỗ sạch có hiệu lực ở Nhật Bản. Theo đó, các nhà nhập khẩu gỗ và sản phẩm gỗ của Nhật Bản phải thực hiện trách nhiệm giải trình.
• Năm 2018 Hàn Quốc ban hành Đạo luật sử dụng gỗ bền vững (Act on the Sustainable Use of Wood) chính thức có hiệu lực vào tháng 3/2018. Với quy định pháp lý này, Tổng cục Lâm nghiệp Hàn Quốc đã chính thức áp dụng cơ chế khai báo nhập khẩu đối với mặt hàng gỗ và sản phẩm gỗ nhập khẩu vào Hàn Quốc nhằm hạn chế các giao dịch thương mại gỗ có nguồn gốc bất hợp pháp từ ngày 01/10/2018. Nội dung sửa đổi chính gồm có: 1. Khai báo nhập khẩu; 2. Mặt hàng áp dụng; 3. Xử lý vi phạm; 4. Lưu trữ hồ sơ; 5. Đơn vị kiểm định

Điểm chung của các yêu cầu pháp lý này là các DN đưa gỗ và sản phẩm gỗ lần đầu vào nội địa của các nước này phải thực hiện trách nhiệm giải trình (Due diligence). Từ đó, các nhà nhập khẩu gỗ ngày càng yêu cầu các nhà cung ứng của Việt Nam xây dựng hệ thống quản lý và truy xuất nguồn gốc lâm sản để quản lý chuỗi cung gỗ. Đồng thời, việc gia tăng các vụ kiện phòng vệ thương mại gần đây đòi hỏi các doanh nghiệp phải xây dựng hệ thống ứng phó tốt hơn. Do đó, việc xây dựng hệ thống quản lý chuỗi cung ứng gỗ không những hỗ trợ DN mở rộng thị trường mà còn giúp DN năng lực để tham gia vào các vụ việc kiện phòng vệ thương mại.

Để xây dựng hệ thống quản lý và truy xuất nguồn gốc gỗ, DN thực hiện các bước sau:

Xây dựng hệ thống trách nhiệm giải trình bao gồm:

1. Xác định/ nhận diện rủi ro pháp lý của gỗ đi vào chuỗi cung từ bất kỳ nguồn nào (nhập khẩu hoặc trong nước).
2. Đánh giá rủi ro
3. Giảm thiểu rủi ro

Để hỗ trợ xây dựng hệ thống trách nhiệm giải trình đáng tin cây, DN cần chuẩn bị và thực hiện các hoạt động sau:

• Áp dụng các phần mềm kế toán/ quản lý doanh nghiệp chuyên nghiệp.
• Quản lý chuỗi cung gỗ (lập sơ đồ chuỗi cung ứng gỗ, bao gồm gỗ nguyên liệu và thành phẩm. Xác định các điểm kiểm soát quan trọng để kiểm soát)

• Lưu trữ hồ sơ và sẵn sàng cho việc kiểm tra/ xác minh
• Chụp để lưu chứng từ và thường xuyên kiểm tra để bổ sung chứng từ
• Dùng các công cụ để kiểm soát chuỗi cung. Bao gồm:
• Lập và lưu trữ thông tin chuỗi cung gỗ bao gồm các thông tin sau:

DN tham khảo các công cụ hỗ trợ xác định rủi ro các giảm thiểu sau:

• Công cụ quản lý chuỗi cung tại: https://vietfores.org/wp-content/uploads/2023/02/Preferred-by-Nature-DD-04-Supplier-Management-Form_VIE.xlsx
• Timberlex: Cung cấp thông tin về pháp lý gỗ của 23 quốc gia (không có phân tích rủi ro) tại: http://www.timbertradeportal.com/en/

Mỗi quốc gia sẽ bao gồm các thông tin sau: 1- Tài nguyên rừng; 2- Sở hữu rừng; 3- Xem trực tiếp bằng hình ảnh vệ tính rừng. Việc này sẽ hỗ trợ doanh nghiệp thông tin chung về lâm nghiệp của quốc gia và vị trí địa lý và tình trạng rừng tại khu vực mà gỗ được khai thác.

• Các quy định pháp lý về gỗ của các quốc gia và vũng lãnh thổ: https://forestlegality.org/

• Tra cứu về khai thác trái phép liên quan đến một loài, quốc gia hay công ty,… cụ thể tình trạng sản xuất và tuân thủ pháp luật của DN tại https://www.google.co.uk/alerts#

Ngoài ra, DN có thể đăng ký tham gia các lớp tập huấn trực tuyến về tăng cường năng lực thực hiện trách nhiệm giải trình do GIZ tổ chức tại: https://traininghub.preferredbynature.org/courses/trach-nhiem-giai-trinh-trong-nhap-khau-go-tai-vietnam